ধাতু আৰু অধাতু

 অধ্যায় ৪ :  পদাৰ্থ:   ধাতু আৰু অধাতু ।অ

  ১ ) বিশুদ্ধ পদাৰ্থ কাক বোলে  ? উদাহৰণ দিয়া ।     

উত্তৰ  : যিবোৰ পদাৰ্থ কেৱল  একেবিধ  অণুৰ দ্বাৰা গঠিত ;  সেইবোৰ পদাৰ্থকে বিশুদ্ধ পদাৰ্থ বা মৌল  বোলা হয় ।

উদাহৰণ  : লো (Fe), অক্সিজেন (O) ,নাট্ৰজেন(N), কপাৰ(Cu), এলুমুনিয়াম( Al)  ।

2) মৌলক কেইটা ভাগত ভগাব পাৰি কি কি  ?  সূত্ৰ লিখি উদাহৰণ  দিয়া ।

উত্তৰ : মৌলিক প্ৰধানকৈ তিনিটা ভাগত ভগাব পাৰি । সেইকেইটা হ'ল --

ক) ধাতু :   ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত যোজক কক্ষৰপৰা ইলেকট্ৰন এৰি দি ধনাত্মক আধানযুক্ত  আয়ন গঠন কৰা মৌলক ধাতু  বোলে । যেনে -- আইৰণ (Fe) ; কপাৰ (Cu); জিংক (Zn) , সোণ (Au) ,ৰূপ (Ag) ইত্যাদি । 

খ) অধাতু  : যিবোৰ মৌলই ইলেকট্ৰন গ্ৰহণ কৰি ঋণাত্মক আধানযুক্ত আয়ন সৃষ্টি কৰে ,ঢঢঢভফগ সেইবোৰ মৌলকে  অধাতু বোলে । খয

উদাহৰণ :  কাৰ্বন(C), অক্সিজেন (O) , ছালফাৰ (S)  ইত্যাদি ।

গ) ধাতুকল্প : যিবোৰ মৌলত ধাতু আৰু অধাতু দুয়োসছফ টাৰ ধৰ্ম থাকে; সেইবোৰ মৌলিকে ধাতুকল্প বোলে । ধাতুকল্প ৬ টা সেইকেইটা হ'ল -- বৰণ(Br),  ছিলিকণ (Si) , জাৰমেনিয়াম (Ge), আৰ্ছেনিক(Ar) , এণ্টিমণি (Sb) , টেলুৰিয়াম (Te)   ।

 ৩) ফছফৰাছক  ঠাণ্ডা পানীত  ডুবাই ৰাখা হয় কিয়সসুনজজজজঢ জ ? 

উত্তৰ : ফছফৰাছ হ'ল এবিধ অতি সক্ৰিয় অধাতু  । সাধাৰণ  উষ্ণতাৰ সংস্পৰ্শলৈ আহিলৈ বায়ুৰ  অক্সিজেনৰ( O) লগত বিক্ৰিয়া ঘটি জ্বলি উঠে  । আনহাতে, ফছফৰাছে ঠাণ্ডা পানীৰ লগত বিক্ৰিয়া  নকৰে । সেইবাবেই ফছফৰাছক  ঠাণ্ডা পানীত ডুবাই ৰাখা হয়  ।

৪) সাধাৰণ উষ্ণতাত  জুলীয়া অৱস্থাত থকা  মৌল দুবিধৰ নাম কি  কি  ? 

উত্তৰ  : সাধাৰণ  উষ্ণতাত জুলীয়া অৱস্থাত  থকা মৌল দুবিধৰ নাম হ'ল পাৰা ( Hg) আৰু  ব্ৰমিন (Br) .

 

৫) সাধাৰণ উষ্ণতাত জুলীয়া অৱস্থাত থকা ধাতু বিধৰ নাম কি ? 

উত্তৰ  : পাৰা বা মাৰকিইউৰি (Hg)।

৬)  সাধাৰণ উষ্ণতাতজুলীয়া অৱস্থাত থকা অধাতু  বিধৰ নাম      

      কি  ?

উত্তৰ : ব্ৰমিন (Br) .

৭) ধাতু  কাক বোলে ?  উদাহৰণ দিয়া । 

উত্তৰ :  ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াত যোজক কক্ষৰপৰা ইলেকট্ৰন এৰি দি ধনাত্মক আধানযুক্ত  আয়ন গঠন কৰা মৌলক ধাতু  বোলে । যেনে -- আইৰণ (Fe) ; কপাৰ (Cu); জিংক (Zn) , সোণ (Au) ,ৰূপ (Ag) ইত্যাদি । 

8) ধাতুৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ লিখাঁ ।

উত্তৰ  : ধাতুৰ  বৈশিষ্ট্যসমূহ  হ'ল  ---

i) ধাতুবোৰ ঘাতসহনীয়তা । ধাতুবোৰক পাতল চেপেটা আকাৰত গঢ় দিব পৰা যায় ।

ii) ধাতুবোৰ নমনীয়তা । ধাতুবোৰক টানি মিহি তাঁৰলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰি ।

iii) ধাতুবোৰ নিনাদী গুণবিশিষ্ট । ধাতুবোৰক  টান পদাৰ্থৰে আঘাট কৰিলে উচ্চ শব্দ সৃষ্টি হয় ।

iv ) ধাতুবোৰ বিদ্যুতৰ সুপৰিবাহী । ধাতুৰ মাজেৰে বৈদ্যুতিক আধান পাৰ হৈ যাব পাৰে ।

v ) ধাতুবোৰ উষ্ণতা বা তাপৰ সুপৰিবাহী । ধাতুবোৰৰ মাজেৰে  তাপ পৰিবাহীত হয় ।

vi) ধাতুবোৰ উচ্চ গলনাংক আৰু উতলাংক বিশিষ্ট ।

৮) অধাতু কাক বোলে ? অধাতুৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ লিখাঁ ।

উত্তৰ :  যিবোৰ মৌলই ইলেকট্ৰন গ্ৰহণ কৰি ঋণাত্মক আধানযুক্ত আয়ন সৃষ্টি কৰে , সেইবোৰ মৌলকে  অধাতু বোলে । 

উদাহৰণ :  কাৰ্বন(C), অক্সিজেন (O) , ছালফাৰ (S)  ইত্যাদি ।

৯) অধাতুৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ লিখাঁ ।

উত্তৰ  : অধাতুৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ হ'ল ---

ক) গ্ৰেফাইটৰ বাহিৰে অন্য  অধাতুবোৰ বিদ্যুতৰ কুপৰিবাহী । 

খ) অধাতুবোৰ অনমনীয় ।

গ)  অধাতুবোৰৰ চিকমিকনি নাই ।

ঘ) হাইড্ৰজেনৰ (H) বাহিৰে অন্যবোৰ  অধাতু তাপৰ কু-পৰিবাহী ঙ) ব্ৰমিনৰ বাহিৰে অন্যবোৰ অধাতু সাধাৰণ উষ্ণতাত  গোটা বা        গেছীয়  অৱস্থাত থাকে । সাধাৰণ উষ্ণতাত ব্ৰমিন জুলীয়া।            অৱস্থাত থাকে ।

চ) অধাতুবোৰ ঘনত্ব কম ।

ছ) অধাতুবোৰ নিনাদী গুণসম্পন্ন নহয় ।

জ) অধাতুবোৰ গলনাংক আৰু উতলাংক কম ।

১ )  মৌল কাক বোলে ? উদাহৰণ দিয়াঁ