ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনাৰ নির্দেশাত্মক নীতিসমূহৰ গুৰুত্ব

১) ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনাৰ নির্দেশাত্মক নীতিসমূহৰ গুৰুত্ব আলোচনা করা।

 উত্তৰ : ভাৰতীয় সংবিধানত চতুর্থ অধ্যায়ৰ ৩৬- ৫১ নং অনুচ্ছেদলৈ মুঠ ১৬টা অনুচ্ছেদত ৰাষ্ট্ৰ পরিচালনাৰ নির্দেশাত্মক নীতিসমূহ সন্নিবিষ্ট কৰা আছে।

           চতুর্থ অধ্যায়ৰ ৩৬ আৰু ৩৭ নং অনুচ্ছেদত ‘ৰাষ্ট্ৰ’ শব্দৰ ব্যাখ্যা আৰু নির্দেশক নীতিৰ সাংবিধানিক তাৎপর্য্যৰ কথা উল্লেখ আছে। আনহাতে, ৩৮ সং অনুচ্ছেদৰ পৰা ৫১ নং অনুচ্ছেদৰলৈকে নির্দেশাত্মক নীতিসমূহৰ বিৱৰণ আছে। 

নির্দেশাত্মক নীতিৰ গুরুত্বঃ.   সংবিধানৰ ৩৭নং অনুচ্ছেদত উল্লেখ আছে যে এই নীতিসমূহ বাদযোগ্য নহয় যদিও দেশৰ প্রশাসনৰ ক্ষেত্রত এই নীতিসমূহক মৌলিক নীতি জ্ঞান কৰিব লাগে আৰু বিধি-বিধান ৰচনা কৰাৰ সময়ত এই নীতি কার্যকৰী কৰিবলৈ চৰকাৰে চেষ্টা কৰিব লাগে। গতিকে ইয়াৰ পৰাই অনুভৱ কৰিব পাৰি যে নির্দেশাত্মক নীতিসমূহৰ তাৎপর্য্য আছে।             নির্দেশাত্মক নীতিসমূহৰ গুৰুত্বসমূহ হ’ল –

(1) এই নীতিসমূহে চৰকাৰৰ ওচৰত দাখিল কৰা এখন স্থায়ী স্মাৰক-পত্রৰ নিচিনা কাম কৰে। 

② এই নীতিসমূহৰ মাধ্যমেৰে জনসাধাৰণে চৰকাৰৰ যোগ্যতাৰ বিচাৰ কৰিব পাৰে। 

(৩) এই নীতিসমূহ বাতিল কৰিব পৰা নাযায়।

(৪) এই নীতিসমূহ এটা জাতিৰ নির্দিষ্ট মানদণ্ডস্বৰূপ।

 ⑤ এই নীতিসমূহে একনায়কত্ববাদৰ পৰা জনসাধাৰণৰ স্বতন্ত্রতা ৰক্ষা কৰিব পাৰে।

(6)এই নীতিসমূহে পুঁজিবাদী স্বৈৰতন্ত্ৰৰ পৰা জনসাধাৰণক অর্থনৈতিক নিৰাপত্তা দিব পাৰে। 

(7) এই নীতিসমূহে চৰকাৰক জনসাধাকণৰ লগত সম্পর্ক ৰাখে। কাৰণ চৰকাৰে এই নীতিসমূহক আওকাণ কৰিলেই পৰৱর্তী নির্বাচনত 'ক্ষমতা লাভৰ পৰা বঞ্চিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে। 

7.2 নির্দেশাত্মক নীতিৰ শ্ৰেণীবিভাজন:   ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনাৰ নিৰ্দেশক নীতিসমূহক চাৰিটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি। এইবোৰ হ'ল- 

(১) অর্থনৈতিক আৰু সামাজিক নীতিবোৰ, 

(২) গান্ধীবাদী নীতিবোৰ, 

(৩) আন্তর্জাতিক শান্তি আৰু নিৰাপত্তা সম্পর্কিয় নীতি আৰু নিয়মবোৰ আৰু 

(৪) অন্যান্য।                            

 7.2.1 নির্দেশাত্মক নীতিৰ অর্থনৈতিক আৰু সামাজিক নীতিবোৰ ৰাষ্ট্ৰই জনগণৰ সামাজিক আৰু আৰ্থিক কল্যাণৰ বাবে তলত দিয়া ধৰণে চেষ্টা চলাব-

১। পুৰুষ আৰু মহিলা উভয়ৰ বাবে উপযুক্ত জীৱিকাৰ ব্যৱস্থা কৰিব।

২। অর্থনৈতিক সম্পদসমূহ মুষ্টিমেয় কেইজনমানৰ হাতত স্তুপিকৃত নোহোৱা ধৰণৰ অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থা গ্রহণ কৰিব।

৩। পুৰুষ-মহিলা উভয়কে একে শ্ৰমৰ বাবে একে হাৰত মজুৰি দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিব।

৪। পুৰুষ, মহিলা আৰু শিশুৰ বাবে উপযুক্ত তথা স্বাস্থ্যবান কৰ্মৰ পৰিৱেশ আৰু নিযুক্তিৰ ব্যৱস্থা  

৫। শিশুসকলোক শোষণ আৰু নৈতিক অধপতনৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব।   

৬। ৰুগীয়া আৰু অক্ষমজনৰ বাবে, বৃদ্ধজনৰ বাবে আৰু নিবনুৱা সকলোৰ বাবে; শিক্ষা আৰু চৰকাৰী সাহাৰ্য পোৱাৰ আৰু কৰ্মৰ অধিকাৰৰ প্ৰদানৰ উপযুক্ত ব্যৱস্থা কৰিব। 

৭। প্রসুতি অৱস্থাত ন্যায়সংগত আৰু কৰ্মৰ মানৱীয় পৰিৱেশৰ ব্যৱস্থা কৰিব।  

৮। উদ্যোগ আদিৰ পৰিচালনাত শ্রমিকৰ অংশগ্রহণ নিশ্চিতকৰণৰ ব্যৱস্থা কৰিব।  

৯। শ্রমিক শ্রেণীলৈ বিশেষকৈ অনুসূচিত জাতি আৰু অনুসূচিত জনজাতি সম্প্রদায়লৈ শিক্ষা আৰু অর্থনৈতিক সাহাৰ্যৰ ব্যৱস্থা কৰিব।  

১০। সকলো শ্রমিকলৈ প্রয়োজনীয় জীবণি আৰু সাংস্কৃতিক সুবিধা প্রদান কৰিব।

১১। জনস্বাস্থ্য আৰু জীৱন-ধাৰণৰ মানদণ্ডৰ উন্নতিৰ ব্যৱস্থা কৰিব।      

১২। ৬ বছৰৰ সকলো শিশুলৈ প্রাথমিক শৈশবকালীন যত্ন আৰু শিক্ষাৰ ব্যবস্থা কৰিব।

7.2.2 গান্ধীবাদী নীতিসমূহ: সংবিধানত মহাত্মা গান্ধীৰ আদর্শ ভিত্তিত কিছুমান নীতিও অন্তর্ভুক্ত কৰা হৈছে। এই নীতিবোৰ তলত দিয়া ধৰণৰ-

১। গাঁও পঞ্চায়ত প্রতিষ্ঠা কৰা।  

২। কুটিৰ আৰু গ্রাম্য শিল্পৰ উন্নতি কৰা। 

৩। স্বাস্থ্যৰ প্রতি ক্ষতিকাৰক মাদক দ্রব্য আৰু ঔষধ নিষিদ্ধ কৰা। 

৪। পশুপালন ব্যৱস্থাৰ উন্নতি কৰা, গো হত্যা বধ ৰোধ কৰা, পোৱালী আৰু আন আন খীৰতী বা আন জন্তুকে বধ কৰাটো বন্ধ কৰিব।

7.2.3 আন্তর্জাতিক শান্তি আৰু নিৰাপত্তাৰ লগত জড়িত ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনাৰ নিৰ্দেশক নীতিসমূহ:  ভাৰতবৰ্ষই বিশ্বশান্তি আৰু নিৰাপত্তাৰ বাবে সক্রিয় সহযোগীতা আগবঢ়াব আৰু ৰাষ্ট্ৰই এই উদ্দেশ্যে তলত দিয়া ব্যৱস্থাসমূহ হাতত ল’ব ।

১। আন্তর্জাতিক শান্তি আৰু নিৰাপত্তা বৃদ্ধি কৰা। 

২। ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মাজত ন্যায়সংগত আৰু সম্মানজনক সম্পর্ক স্থাপন। 

৩। আন্তর্জাতিক আইন, সন্ধি আদিৰ প্রতি সম্মান প্রদর্শন। 

৪। মধ্যস্থতাৰ যোগেদি আন্তর্জাতিক বিবাদ নিষ্পত্তিও উৎসাহ দিয়া।  

7.2.4 অন্যান্য: এই শ্ৰেণীৰ নিৰ্দেশক নীতিয়ে ৰাষ্ট্ৰক তলত দিয়া ধৰণে নির্দেশনা দিয়ে-

১। সকলো ভাৰতীয় লোকৰ বাবে একে ধৰণৰ দেৱানী আইন প্রৱৰ্তন কৰিব।

২। ঐতিহাসিক স্মৃতিচিহ্নবোৰক সুৰক্ষা প্রদান কৰিব।

৩। প্রাকৃতিক পৰিৱেশক প্ৰদূষণৰ পৰা সুৰক্ষা প্রদান আৰু বন্য প্রাণীৰ সুৰক্ষা প্রদান কৰিব।

৪। মুক্ত বৈধ ন্যায় প্ৰদানৰ খৰচৰ উপযুক্ত আইন প্রণয়নেবে বহন কৰিব।

7.2.5  :    ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনাৰ নিৰ্দেশক নীতিসমূহৰ অকার্যকাৰিতাৰ ভালেমান বাধা আছে। তাৰে মূল কাৰণবোৰ হ'ল- 

(ক) ৰাষ্ট্ৰৰ পৰা ৰাজনৈতিক ইচ্ছাৰ অভাৱ, 

(খ) জনগণৰ ফালৰ পৰা সচেতনতা আৰু সংগঠিত কার্যপদ্ধতিৰ অভাৱ আৰু 

(গ) সীমিত পাৰ্থিৱ উৎসৰ বাবে।